02.03.2022 (Środa)

Wprowadzenie do prawa autorskiego:

• • źródła prawa (ustawa, akty normatywne, konwencje międzynarodowe);
  • zakres obowiązywania przepisów prawa autorskiego:
    • właściwość prawa, właściwość sądu, współpraca z podmiotami zagranicznymi,
    • wykorzystanie materiałów lub obiektów powstałych poza granicami RP lub stanowiących własność podmiotów zagranicznych,
    • umowy wypożyczenia, depozytu i transportu z aspektem zagranicznym,
    • tzw. immunitet jurysdykcyjny – ochrona prawna rzeczy ruchomych o wartości historycznej, artystycznej lub naukowej wypożyczonych z zagranicy na wystawę czasową organizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (rozdział 4a ustawy o muzeach);
  • nowelizacja prawa autorskiego w zakresie działalności muzealnej, galerii i BWA:
    • utwory osierocone,
    • utwory niedostępne w obrocie,
    • prawo cytatu,
    • utrwalenie przejściowe lub incydentalne;
  • autorskie prawa majątkowe:
    • zasada tzw. monopolu twórczego,
    • czas ochrony praw majątkowych,
    • wygaśnięcie praw majątkowych „domena publiczna”,
    • zasady obliczania terminów wygaśnięcia praw autorskich,
    • utwór a egzemplarz;
  • autorskie prawa osobiste:
    • pojęcie autorskich praw osobistych,
    • teoretyczny i praktyczny czas ochrony praw osobistych,
    • prawo do autorstwa,
    • prawo do nienaruszalności formy i treści utworu tzw. integralności,
    • prawo do integralności a twórczość zależna i modyfikacje utworu.

Podstawowe pojęcia prawa autorskiego:

• • twórca w prawie autorskim:
    • utwory pracownicze,
    • umowy zlecenia, umowy o dzieło,
    • dzieła osierocone,
    • utwory współautorskie,
    • dzieła łączne i rozłączne,
    • połączenie utworów w celu ich wspólnego rozpowszechniania,
    • domniemanie autorstwa,
    • ocena stopnia wkładu twórczego,
    • działalność twórcza a działalność techniczna: reprodukcje dzieł sztuki, digitalizacja, odtworzenia lub restauracje obiektów,
    • działanie na zlecenie lub pod nadzorem artysty,
    • ochrona praw autorskich a okoliczności dotyczące twórcy, np. sztuka generowana przy użyciu komputera;
  • utwór w prawie autorskim:
    • relacje pomiędzy pojęciami muzealiów i dzieł sztuki a utworem na gruncie prawa autorskiego,
    • utwór plastyczny a jego egzemplarz – reprodukcje i odtworzenia dzieł sztuki na potrzeby wystawy,
    • fotografie,
    • serie limitowane i kolekcjonerskie,
    • pojęcie oryginału egzemplarza dzieła sztuki na gruncie prawa autorskiego (droit de suite),
    • problematyka ochrony utworów sztuki współczesnej i nowoczesnej (np. spór w zakresie ochrony prawnej  sztuki współczesnej – land art, video art, ready-made, sztuka abstrakcyjna),
    • problematyka własności egzemplarzy dzieł sztuki (własność dzieła wykonanego z materiałów będących własnością muzeów lub sponsora, dzieła sztuki realizowane w przestrzeni publicznej);
  • twórczość zależna:
    • opracowania-utwory samoistne i niesamoistne,
    • utwory inspirowane,
    • utwór z tzw. zapożyczeniami (cytat, plagiat),
    • twórczość zależna (opracowania, tłumaczenia, adaptacje, przeróbki);
  • umowy z zakresu prawa autorskiego:
    • ogólna charakterystyka umów,
    • umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe,
    • umowy licencyjne (wyłączne, niewyłączne, czasowe, na czas nieoznaczony),
    • istotne elementy umów (strony, terytorium, czas trwania),
    • wynagrodzenie,
    • terminy wypowiedzenia,
    • odbiór,
    • kary umowne;
  • pola eksploatacji:
    • istota pól eksploatacji,
    • nazwane i nienazwane pola eksploatacji,
    • konstruowanie pól eksploatacji,
    • pola eksploatacji specyficzne dla muzealiów oraz sztuk wizualnych;
  • problematyka autorskich praw osobistych w umowach:
    • rodzaje praw autorskich osobistych,
    • potencjalne ryzyka naruszenia praw osobistych,
    • dozwolone klauzule umowne dotyczące praw osobistych m.in. upoważnienie do wykonania praw osobistych lub zobowiązanie do niewykonywania,
    • autorskie prawa osobiste a utwory zależne, modyfikacje, zmiany reprodukcji utworów;
  • umowy prawnoautorskie a sztuka współczesna:
    • specyfika umów dotyczących sztuki współczesnej,
    • dzieła audiowizualne,
    • sztuka video,
    • sztuka konceptualna,
    • found footage film,
    • utwór a egzemplarze dzieła sztuki.

Prawnoautorskie aspekty organizacji wystaw:

• • wystawa a prawa autorskie osobiste twórców:
    • istota autorskich praw osobistych twórców w kontekście wystaw,
    • oznaczanie autorstwa przy obiektach (zakres niezbędnych informacji, forma i treść opisu obiektu),
    • prawo do nienaruszalności formy i treści utworów tzw. integralności (błędny sposób ekspozycji, ingerencja w „wygląd” oryginału obiektu lub jego reprodukcji),
    • naruszenie prawa do rzetelnego wykorzystania utworu;
  • autorskie prawa majątkowe w kontekście organizacji wystawy:
    • podstawy prawne wystawienia i wykorzystania obiektów na wystawie (m.in. umowy z twórcami, wygaśnięcie autorskich praw majątkowych, prawo cytatu, dysponowanie wyłącznie własnością obiektu a uprawnienie do ekspozycji, wystawienie obiektów znajdujących się w depozycie lub wypożyczonych),
    • pola eksploatacji utworu związane z organizacją wystawy w muzeum (m.in. udostępnianie, rozpowszechnianie, ekspozycja);
  • dozwolony użytek publiczny dotyczący wystaw – działania promocyjne i informacyjne:
    • informowanie o wystawie w zakresie sprawozdania o aktualnych wydarzeniach m.in. wernisaż, finisaż (art. 26 pr. aut),
    • prawo cytatu a publikacje związane z wystawą (art. 29 pr. aut.),
    • własność obiektu a ekspozycja na wystawie m.in. problematyka uprawnienia do ekspozycji i pobierania opłat za wstęp (art. 32 ust. 1 pr. aut),
    • rozpowszechnianie utworów wystawionych na wystawie a katalogi wystawowe i publikacje związane z wystawą czasową lub stałą (art. 33 pkt 2 pr. aut),
    • reklama wystawy publicznej a wykorzystanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów (art. 33 z indeksem 3 pr. aut.);
  • wystawa jako przedmiot ochrony prawa autorskiego:
    • problematyka praw autorskich do utworów tworzonych na potrzeby konkretnej wystawy (m.in. „pomysł” na wystawę, scenariusze wystaw projekty wystaw, teksty związane z publikacjami, teksty promocyjne – utwory pracownicze a umowy cywilnoprawne),
    • wystawa jako utwór – zakres ochrony,
    • uprawnienia osób trzecich (zwiedzających, mediów) do dokumentowania oraz informowania o wystawie;
  • wizerunek osób i muzealiów:
    • pojęcie wizerunku, zakres ochrony, wymóg zgody, wykorzystanie wizerunku bez obowiązku uzyskania zgody (trzy wyjątki),
    • roszczenia z tytułu naruszenia wizerunku, wizerunki w materiałach promocyjnych, pracowników, wizerunki na wydarzeniach (m.in. szkolenia, konferencje, imprezy masowe, imprezy publiczne), regulaminy wydarzeń a zgoda na utrwalanie i rozpowszechnianie wizerunku);
  • utrwalanie wydarzeń:
    • problematyka prawa do wizerunku,
    • prawa osób dokonujących utrwalenia, rejestracji i montażu relacji z wydarzeń;
  • problematyka tzw. wizerunków muzealiów:
    • relacje pomiędzy prawem do wizerunku osoby fizycznej a tzw. „wizerunkiem” rzeczy,
    • uprawnienie właściciela do decydowania o tzw. „wizerunku” rzeczy,
    • „wizerunki” muzealiów w kontekście art. 25a ustawy o muzeach,
    • muzealia zawierające wizerunki osób (portrety, zdjęcia archiwalne),
    • problematyka dóbr osobistych w kontekście materiałów archiwalnych (np. listy, pamiętniki).

Digitalizacja i fotografia:

• • dopuszczalność digitalizacji i udostępniania wizerunków muzealiów w zależności od statusu prawnoautorskiego
    • dopuszczalność i zasady udostępnienia wizerunków muzealiów ze względu na status utworu (m.in. utwór chroniony – brak wygaśnięcia autorskich praw majątkowych, domena publiczna – wygaśnięcie autorskich praw majątkowych, tzw. dzieła osierocone),
    • dopuszczalność i zasady udostępnienia wizerunków muzealiów ze względu na osobę uprawnionego i podstawę prawną (m.in. muzeum, twórcy, spadkobiercy, darowizny dzieł sztuki, dozwolony użytek utworów chronionych, umowy) art. 25a ustawy o muzeach a digitalizacja i udostępnianie wizerunku muzealiów;
  • podstawy prawne wykorzystania fotografii:
    • wygaśnięcie autorskich praw majątkowych do fotografii (domena publiczna),
    • brak ochrony prawa autorskiego (problematyka reprodukcji dzieł sztuki 2D),
    • umowy i zgody twórców lub ich spadkobierców na wykorzystanie fotografii (umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, umowy licencyjne),
    • dozwolony użytek utworów fotograficznych (prawo cytatu plastycznego lub fotograficznego, sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, fotorelacje, fotografia utworów zlokalizowanych w przestrzeni publicznej, reklama i promocja wystaw i zbiorów fotografii),
    • własność egzemplarza (reprintu, odbitki) a uprawnienia do eksploatacji utworu fotograficznego,
    • wykorzystanie tzw. osieroconych fotografii (brak możliwości ustalenia twórcy lub spadkobierców);
  • problematyka prawnoautorska fotografii „dawnej”:
    • zasady ochrony i eksploatacji tzw. fotografii dawnej,
    • prawnoautorskie relacje pomiędzy ustawą z 1926 roku, z 1952 roku i 1994 roku,
    • ustawa z 1952 roku – konieczność umieszczenia noty copyrightowej dla powstania ochrony, brak ochrony fotografii reporterskiej, czas trwania ochrony autorskich praw majątkowych na gruncie poprzednich ustaw z 1926 roku i 1952 roku, a obecne uregulowania,
    • problematyka wykorzystania fotografii powszechnie znanych a ochrona praw fotografów.

Sesja pytań i odpowiedzi.